Blaasontsteking Bij Katten: 8 Beste Feiten

Blaasontsteking bij katten komt regelmatig voor. Omdat de voorouders van onze huiskat woestijnbewoners waren, drinken katten van nature weinig water. Hierdoor is hun urine geconcentreerder, wat ze gevoelig maakt voor bepaalde vormen van urineweginfecties. Die komen dan ook regelmatig voor bij katten, en zijn uiteraard vervelend en pijnlijk.

De termen blaasontsteking en urineweginfectie worden nogal eens door elkaar gebruikt al wordt vaak hetzelfde bedoeld. Bij gebruik van de term urineweginfectie wordt er over een infectie in de urineweg of een infectie in de blaas gesproken.

Als je er op tijd bij bent is urineweginfectie bij katten goed te behandelen, maar de aandoening moet zeker serieus genomen worden. Als een kat met blaasontsteking niet wordt behandeld kan dit zeer vervelende gevolgen hebben.

Grumpy Cat

Ondanks de ongetwijfeld goede zorgen van zijn baasje en dierenarts overleed Grympy Cat in 2019 op zevenjarige leeftijd aan een urineweginfectie.

Het is dus belangrijk dat je de symptomen van urineweginfectie bij je kat op tijd kunt herkennen en laten behandelen. 

Een handig hulpmiddel om urineweginfectie bij je kat tijdig op te sporen zijn Petnostics UTI Teststrips. 

UTI staat voor Urinary Tract Infections oftewel urineweginfectie. Hiermee kun je de urine van je kat thuis analyseren op de waarden die wijzen op een urineweginfectie. De gratis Petnostics app maakt het ook mogelijk om de testresultaten op langere termijn te volgen.

Met Petnostics UTI Teststrips word je al gewaarschuwd voor problemen in de urineweg van je kat voordat de symptomen zich aandienen. Omdat sommige katten helemaal geen symptomen vertonen, biedt het zelf testen in die gevallen een extra zekerheid. Hoe dan ook wordt het gezond houden van je kat voor wat betreft de urineweg met de UTI Teststrips een stuk gemakkelijker.

Heb je geen kat maar een hond? Lees dan dit artikel over blaasontsteking bij honden.

Wat is een blaasontsteking?

De blaas en de urineweg is het systeem in ons lichaam, dat ervoor zorgt dat overtollig vocht en afvalstoffen worden afgevoerd. Bij je kat werkt dit systeem precies zoals bij ons. De urineweg loopt bij katers net even anders dan bij poezen, vanwege het verschil in “ontwerp” van de voortplantingsorganen. 

De urineweg start bij de nieren, die tot taak hebben om het bloed te filteren en daarmee te zuiveren. Afvalstoffen uit het bloed en overtollig vocht gaan vanuit de nieren door een paar fijne buisjes, de urineleiders, naar de blaas. Hierin wordt de urine opgeslagen, zodat een lichaam niet continue leegloopt.

Zodra de blaas vol is, komt er aandrang om te plassen. Om zich te legen trekt de blaas zich samen. Dan stroomt de urine via één enkele, wat ruimere urinebuis uit de geslachtsorganen.

Omdat katten meestal weinig water drinken, is hun urine heel geconcentreerd. Deze bevat daardoor veel anti-bacteriële stoffen, die een bacteriële infectie voorkomen. Maar de geconcentreerde urine heeft ook een keerzijde. Het risico dat er zich blaasgruis, blaasstenen en nierstenen vormen die de blaas irriteren, neemt namelijk toe.

Andere mogelijke oorzaken voor buiten de bak plassen door katten

Als je kat naast de bak plast of op andere ongewenste plekken in huis, kan dat op een urineweginfectie wijzen, maar dat hoeft niet. Een enkele keer is het echt een gedragsprobleem, bijvoorbeeld als je kat het niet prettig vindt als je hem te lang alleen laat.

Een kater die niet gecastreerd is, kan gaan sproeien in huis. Hiermee markeert hij zijn territorium en dit heeft dus niets te maken met een overvolle of geïrriteerde blaas. Een kat die gestresst is, kan ook de neiging hebben te pas en te onpas in huis te plassen.

Oudere katten kunnen een probleem met de nieren hebben, dat maakt dat ze in het wilde weg plassen. Tot slot kunnen katten dement worden en de kattenbak gewoon niet kunnen vinden omdat ze de weg kwijt zijn.

Blaasontsteking kat: de symptomen

Zowel katers als poezen kunnen een blaasontsteking krijgen.

• Het meest opvallende symptoom is wel dat je kat vaak naar de kattenbak gaat om te plassen of daar zelfs nauwelijks nog van afkomt. Dit komt omdat je kat steeds kleine hoeveelheden plast.
• Ook komt het voor dat een kat met blaasontsteking naast de bak of verderop in huis gaat plassen, terwijl hij of zij al lang zindelijk is. Dit kan ook voorkomen als je kat blaasstenen heeft.
• Plassen kan moeilijk gaan of pijnlijk zijn, vandaar dat je klagelijk gemiauw of gejengel hoort als je kat aan het plassen is.
• Veelvuldig likken van de geslachtsorganen.

In een verder gevorderd stadium van blaasontsteking kat:

• kan er bloed in de urine zitten. 
• kan je kat lusteloos worden, niet willen eten, vermageren en/of braken.
• kan je kat koorts krijgen en een slechte adem hebben.

Het is niet zo dat iedere kat met een blaasontsteking bovenstaande symptomen vertoont.

Plaskater: een kater met een verstopte urinebuis

Persen op de urine door een kater vermelden we even apart, want dit is een spoedgeval. Als de urinebuis van een kater verstopt raakt door blaasgruis of een bloedprop, kan die volledig geblokkeerd raken. De blaas loopt dan steeds verder vol, terwijl de urine er niet uit kan. De kater is zich daarmee aan het vergiftigen en er kan acuut nierfalen optreden. Als deze situatie lang duurt lopen de nieren blijvende schade op en kan de blaas scheuren.

Hoe kun je een verstopte urinebuis herkennen?

• Je kat zit op de bak te persen, maar er verschijnt geen druppel urine.
• De kater wordt lusteloos, wil niet eten en gaat mogelijk braken. 
• Als hij nog loopt, loopt hij vreemd vanwege de buikpijn.

Als een plaskater niet snel wordt behandeld kan hij overlijden door hoge nierwaarden en hartritmestoornissen, die worden veroorzaakt door een hoog kaliumgehalte in het bloed. Je moet echt zo snel mogelijk met hem naar de dierenarts, die de verstopping in de urinebuis kan opheffen. Hiertoe sluit de dierenarts meestal een katheter aan, zodat de urine weg kan.

Meestal moet een plaskater daarna nog aan het infuus en om die reden een paar dagen bij de dierenarts of in de dierenkliniek blijven. Dit om de nierwaarden en het kaliumgehalte van het bloed te monitoren totdat deze weer normaal zijn.

Een verstopte urinebuis komt meestal voor bij katers. Dat komt omdat zij een veel nauwere urinebuis hebben dan een poes. Bij poezen is die wijder en daardoor minder gemakkelijk verstopt.

Oorzaken van blaasontsteking bij katten

Omdat urineweginfectie vaak simpelweg “blaasontsteking” wordt genoemd, denken veel mensen dat het om een bacteriële infectie gaat. In tegenstelling tot mensen en honden, is dat bij katten meestal niet het geval.

Bij oudere katten komt het wat vaker voor, maar bij katten jonger dan 10 jaar is er maar in 5% van de gevallen sprake van een bacteriële infectie. Dit is te danken aan de concentratie van de katten-urine, die veel anti-bacteriële stoffen bevat. Het nadeel van geconcentreerde urine is echter dat er zich makkelijk blaasgruis, blaasstenen en nierstenen vormen.

Hoewel je kat op iedere leeftijd een urineweginfectie kan krijgen, komt het echter vaker voor als ze volwassen zijn. Dierenartsen melden dat katten met urineweginfecties opvallend vaak overgewicht hebben.

Welke factoren spelen een rol bij het ontwikkelen van urineweginfectie bij katten?

• Overgewicht en te weinig lichaamsbeweging.
• Blaasgruis of blaasstenen.
• Te weinig drinken bevordert de vorming van blaasgruis.
• Voer met teveel magnesium veroorzaakt ook meer blaasgruis.
• Een te hoge zuurgraad van de urine. Dit wordt bevordert doordat je kat onbeperkt kan eten in plaats van maaltijden op vaste tijdstippen.
• Katten die gesteriliseerd zijn, zijn gevoeliger voor urineweginfecties.
• Stress, veroorzaakt door uiteenlopende factoren.
• Een aangeboren afwijkende vorm van de blaas.
• Blaasstenen, poliepen of een tumor in de blaas.

Omdat bij katten een bacteriële infectie zelden de oorzaak is, is een antibioticakuur ook maar zelden de oplossing. Er moet dus goed gekeken worden naar de werkelijke oorzaak van de urineweginfectie bij je kat.

Idiopathische cystitis

In heel veel gevallen wordt er niet direct aanwijsbare oorzaak voor de urineweginfectie of blaasontsteking bij een kat gevonden. Dit is zelfs het geval bij het merendeel van katten met urineweginfectie. Men spreekt hierbij van een idiopathische cystitis of idiopathische blaasontsteking. In deze vorm van urineweginfectie, die alleen bij poezen voorkomt, speelt stress een grote rol. Dat betekent niet dat het tussen de oren van je kat zit, want men vermoedt andere factoren die nog niet geheel opgehelderd zijn. 

Weliswaar kan er sprake zijn van overgevoeligheid, waardoor je kat snel in de stress schiet. Dat kan bijvoorbeeld worden veroorzaakt door stress bij jouzelf of situaties zoals vakantie of logees in huis. Ook het samenwonen met andere katten is een belangrijke bron van stress. Een enkele keer is zelfs het uit huis plaatsen van een kat nodig, om de klachten bij een andere kat onder controle te krijgen.

Een stress-bevorderende omstandigheid is ook opgesloten zitten in een kleine ruimte of nooit buitenkomen en zich vervelen.

Maar evengoed kunnen er een fysieke oorzaken meespelen, zoals een hormonale afwijking die ervoor zorgt dat er teveel stresshormonen worden geproduceerd. Daarnaast zijn er afwijkingen in het slijmvlies van de blaaswand mogelijk, of een overprikkeling van de zenuwen van de blaas.

Katten zijn binnenvetters, zodat je kat gestresst kan zijn zonder dat jij er ook maar iets van merkt.

Idiopathische cystitis maakt katten vatbaar voor blaasstenen, zodat je daar ook alert op moet zijn.

Diagnose en behandeling van blaasontsteking bij katten

Als je door het plasgedrag van je kat vermoedt dat hij of zij een urineweginfectie heeft, is het belangrijk om naar de dierenarts te gaan. Voordat een urineweginfectie bij katten behandeld kan worden, moet er een nauwkeurige diagnose worden gesteld. Dit omdat de achterliggende oorzaken van irritatie aan de urineweg bij katten zo divers zijn.

Je kat zal om te beginnen lichamelijk onderzocht worden. De dierenarts zal de blaas navoelen en onder andere bepalen of de blaas groot is of juist klein en of de nieren gevoelig zijn.

Een belangrijk onderscheid voor de behandeling is of de urineweginfectie van je kat gepaard gaat met blaasgruis (kristallen) of zonder.

Uiteraard moet ook de urine worden onderzocht. Een belangrijk aspect daarbij is het soortelijk gewicht (SG), zeg maar de concentratie van de urine. Als een kat te weinig drinkt, is het SG te hoog. Normaal is een waarde tussen de 1035 en 1050, alles wat daarboven zit geeft aan dat de kat te weinig drinkt. Dit is heel vaak het geval bij katten met urineweg-problemen, zowel idiopathische cystitis als urineweginfectie met blaasgruis.

Ook wordt er gekeken naar de waarden van glucose en eiwit, de zuurgraad (pH-waarde) en eventueel aanwezigheid van bloed in de urine. Daarnaast wordt meestal een urinemonster onder de microscoop bekeken. Daarbij wordt gekeken naar kristallen, rode en witte bloedcellen en bacteriën. Als daar aanleiding toe is kan er een bacteriële kweek van de urine worden gemaakt.

Urine opvangen

Om zelf thuis urine op te vangen, die je nodig hebt om aan de dierenarts te geven, heb je speciale kattenbakkorrels nodig. Dit omdat de normale kattenbak-vulling de urine jzoveel mogelijk absorberen.

Petnostics heeft hier geschikte korrels voor, de Hydrophobic Cat Litter. Hierbij blijft de urine liggen op de korrels. Deze speciale kattenbakkorrels kun je gebruiken als je urine opvangt om te testen met de Petnostics UTI Teststrips, maar ook om een urinemonster mee te nemen naar de dierenarts.

Urine om te testen mag niet ouder zijn dan 2 uur en kun je beter niet in de koelkast bewaren omdat er onder invloed van de lage temperatuur afwijkende kristallen worden gevormd.

Zelf de urine opvangen is voor je kat prettiger en minder stressvol dan het door de dierenarts leegdrukken van de blaas of een blaaspunctie.

Als er aanwijzingen zijn dat je kat een blaassteen, poliep of een tumor in de blaas heeft, kan aanvullend onderzoek volgen als een röntgenfoto of een echo. Dit wordt vaak ook gedaan als de klachten niet verdwijnen tijdens een behandeling of erna weer snel terugkeren.

Behandeling

Een urineweginfectie zonder blaasgruis wordt, afhankelijk van de vermoedelijke oorzaak, als volgt behandeld:

• Pijnstillers met een ontstekingsremmende werking.
• Antibiotica in de voorkomende gevallen dat er inderdaad een bacteriële infectie meespeelt.
• Een speciaal dieet. Er bestaat speciaal dieetvoer voor urineweginfectie, en zelfs al naar gelang verschillende oorzaken, zoals stress of overgewicht.
• Medicatie die de blaas ontspant. Dit in verband met de irritatie van de blaaswand door teveel persen. 
• Ingeval van een blaastumor, wat gelukkig niet zo vaak voorkomt, wordt medicatie gegeven om de groei van de tumor af te remmen, de pijn te stillen en ontstekingen te remmen.

Een urineweginfectie met blaasgruis is van een heel andere orde. Blaasgruis is microscopisch klein, maar het zijn kristallen en dus wel hard en scherp. Deze kristallen kunnen in de blaas blijven hangen en de blaaswand irriteren. Ook kunnen ze de urinebuis van een kater blokkeren en maken dat de kater niet meer kan plassen (plaskater).

Als een kat blaasgruis in de urine heeft, heeft dat meestal met voeding te maken. Het voer veroorzaakt dan een hoge zuurgraad, waarbij bepaalde mineralen gaan kristalliseren. Met name de hoeveelheden magnesium en fosfaat in het voer spelen een rol. Deze vormen in de kattenblaas magnesium-ammonium-fosfaat kristallen. Dit wordt ook wel struviet genoemd en was tot voor kort de meest voorkomende vorm van blaasgruis bij katten. De laatste tijd worden daarnaast steeds vaker oxalaatkristallen en-stenen aangetroffen. Ook komen een enkele keer ammonium-uraat verbindingen voor.

Blaasgruis kan ook samenklonteren tot blaasstenen. Die kunnen de blaaswand beschadigen en verstopping van de urineweg veroorzaken. Lees hier meer over blaastenen bij katten.

Als het urineonderzoek van je kat wijst op blaasgruis, is dieetvoer de aangewezen behandeling. Je dierenarts zal je daar uiteraard in adviseren. Het is belangrijk om niet de verschillende merken van speciaal dieetvoer voor katten met blaasgruis door elkaar te geven.

De merken hebben hun eigen samenstelling en het door elkaar geven van verschillende merken kan het probleem van blaasgruis juist vergroten in plaats van verkleinen. Geef dus nooit speciale brokken tegen blaasgruis van merk A en natvoer tegen blaasgruis van merk B. Als je over moet stappen op een ander merk omdat je kat het voer zat is, doe dat dan over de gehele linie.

Aanvullende maatregelen als je kat een urineweginfectie heeft

Naast de medische behandeling en/of dieetvoer kunnen aanvullende maatregelen nodig zijn, al naar gelang de situatie. Hiermee voorkom je dat het probleem chronisch wordt.

• Misschien moet je de kattenbak vaker verschonen of nog een extra kattenbak neerzetten. Een kattenbak moet ook groot genoeg zijn. In de lengte is dat minimaal 1,5 maal de lichaamslengte van je kat. Hou er, als je een kitten krijgt, alvast rekening mee hoe groot die is als hij of zij volgroeid is.

• Hou de voer- en drinkbakjes ver van de kattenbakken vandaan en op een zo rustig mogelijke plek. Ingeval van meerdere katten zijn niet alleen meerdere kattenbakken, maar ook meerdere voer- en drinkbakjes aan te raden.

• Als je kat overgewicht heeft, is het belangrijk dat hij of zij afvalt. Dit omdat katten met overgewicht nu eenmaal een hogere kans hebben op urineweginfectie. De dierenarts kan je helpen met een geschikt dieet hiervoor. Als je kat te weinig beweging heeft, omdat hij altijd binnen zit, is het belangrijk om meer te gaan spelen.

• Meer water laten drinken laat de urine beter doorstromen. Dat kan op verschillende manieren: 
  • Je kunt proberen om je kat meer te laten drinken door een speciale drinkfontein of door op meerdere plekken in huis drinkbakjes neer te zetten. Een drinkfontein werkt omdat veel katten een voorkeur hebben voor stromend water. Je kunt natuurlijk ook proberen om je kat regelmatig uit de kraan of uit een gieter te laten drinken. 
  • Natvoer bevat meer water dan droogvoer, zodat je kat samen met het eten extra vocht binnenkrijgt. Je kunt blikvoer zelfs nog iets aanlengen met water, om je kat nog meer vocht toe te dienen. Ook kun je droge brokken nat maken vlak voordat je ze geeft. 
  • Vraag de dierenarts advies over geschikt dieetvoer voor je kat. Ingeval van nierproblemen is dat vaak natrium (zout) arm.

• Als stress een rol speelt, zoals in het geval van idiopathische cystitis, is het belangrijk om de stressfactoren voor je kat te verminderen. Bekijk hoe je jouw kat een rustig en gelukkig leven kan geven:

• Belangrijk is minimaal één plek waar je kat weg kan kruipen en zich veilig voelt, liever nog meerdere van dit soort plekken. Heb je meerdere katten, dan zijn er dus ook meerdere van deze plekjes nodig. Katten vinden het fijn om hoog te liggen, zo hebben ze overzicht wat hun gevoel van veiligheid ten goede komt. 

• Zorg dat je kat de beschikking heeft over een krabpaal of -doos. Door het krabben worden de nagels gescherpt, maar komen er ook feromonen vrij die de kat gelukkiger maken. Een buitenkat kan de appelboom van de buren daarvoor gebruiken, maar een binnenkat zal je bankstel te lijf gaan als er geen speciale krab-voorziening is.

• Binnenkatten kunnen gestresst raken door te weinig prikkels en avontuur. Ze kunnen zich gaan vervelen en depressief worden. Als je kat buitenkomt, zorg dan dat zijn of haar veilige ligplekje zicht op de buitenwereld heeft waar beweging is. Probeer daarnaast zoveel mogelijk met je kat te spelen om deze af te leiden en in beweging te houden.

• Er zijn katten-onderkomens te koop met meerdere ligplekken en klim- en krabmogelijkheden. Zo vang je verschillende vliegen in één klap.

Met deze maatregelen help je urineweginfectie en andere stress-gerelateerde aandoeningen als een verminderd afweersysteem, depressie en gedragsproblemen verhelpen. Als je dit allemaal niet helpt en je kat desondanks gestresst blijft, kan de dierenarts in ernstige gevallen kalmerende middelen of antidepressiva voorschrijven.

Kun je urineweginfectie bij je kat helpen voorkomen?

Jazeker, dat kan! Eigenlijk gelden er dezelfde aanvullende maatregelen, die je moet treffen als je kat wordt behandeld voor een urineweginfectie. De preventieve behandeling van idiopathische cystitis (blaasontsteking), de meest voorkomende vorm van urineweginfectie, richt zich vooral op meer drinken en plassen en het verminderen van stressfactoren.

De tweede voorkomende oorzaak voor urineweginfectie, blaasgruis, kun je voorkomen door op voorhand dieetvoer tegen blaasgruis te geven. Meng de verschillende merken dieetvoer niet, omdat zij elkaar tegen kunnen werken en de vorming van blaasgruis juist in de hand werken.

Hou je aan één merk en vraag eventueel advies aan je dierenarts.

Test de urine van je kat regelmatig met Petnostics UTI Teststrips

Bij de preventie van urineweginfectie bij katten is er een prachtig hulpmiddel, waarmee je problemen in de urineweg al kunt opsporen voordat de symptomen zich aandienen. 

Met Petnostics UTI Teststrips (UTI staat voor Urinary tract infections oftewel urineweginfectie) kun je de urine van je kat gemakkelijk thuis analyseren.

Deze teststrips zijn speciaal gericht op de waarden in de urine, die wijzen op een urineweginfectie. De urine van je kat wordt daarvoor beoordeeld op leukocyten, nitrieten en eventuele aanwezigheid van bloed.

Met de gratis Petnostics app kun je de testresultaten op langere termijn volgen.

In het bijzonder in geval van idiopathische cystitis, waarbij katten soms helemaal geen symptomen vertonen, bieden de Petnostics UTI Teststrips een extra zekerheid.

Om de urine van je kat te testen moet je deze opvangen. Hiervoor kun je de speciale Petnostics Hydrophobic Cat Litter kattenbak-korrels gebruiken, die de urine niet absorberen zoals normale kattenbak-korrels. De urine blijft erbovenop liggen en je kunt het met een bijgeleverd pipetje opnemen. Nadat je de teststrip in de urine hebt gedoopt, plaats je hem op de scankaart. Hierna laat je de gratis Petnostics app het testresultaat analyseren.

Het gezond houden van je kat voor wat betreft de urineweg-problemen wordt hiermee een heel stuk gemakkelijker. Temeer de meeste katten niet blij worden van een bezoek aan de dierenarts. De stress die dit oplevert is bepaald niet bevorderlijk voor het voorkomen van urineweginfectie.

Let op: Petnostics UTI Teststrips zijn in geen enkel geval een vervanging voor controle bij de dierenarts! Bij acute gezondheidsproblemen van je kat ga je altijd direct naar de dierenarts. Hetzelfde geldt als je met behulp van de UTI Teststrips afwijkingen hebt gevonden in de urine-waarden van je kat.