Veel katten, zowel poezen als katers, krijgen op enig moment in hun leven te maken met problemen in de urineweg. Blaasstenen bij katten is een van de meest voorkomende urineweg-aandoeningen.
Blaasgruis zijn kristallen, die worden gevormd uit mineralen. Die kunnen in de blaas neerslaan door een ongunstige chemische samenstelling van de urine. Bij katten heeft dit te maken met de voeding en het feit dat de meeste katten weinig water drinken.
Blaasgruis is microscopisch klein, maar de gevormde kristallen irriteren de blaaswand en kunnen een blaasontsteking bij je kat veroorzaken. Blaasstenen zijn ook gekristalliseerde mineralen, maar dan groter. Ook stenen in de blaas veroorzaken irritaties, die het plassen bemoeilijken. Een andere veel voorkomende aandoeningen is de urineweginfectie.
Uiteraard wil je je kat ongemak en pijn bij het plassen te besparen. Daarom is het belangrijk om de symptomen die horen bij blaasstenen te kunnen herkennen. Ga naar de dierenarts als je vermoedt dat je kat blaasgruis of blaasstenen heeft. Zo kan snel de diagnose gesteld worden en kan je kat worden behandeld.
Als je er nog sneller bij wilt zijn, kun je de urine van je kat regelmatig zelf checken met de Petnostics Bladder Stone Teststrips. Hiermee word je al gewaarschuwd voor de aanwezigheid van blaasstenen, nog voordat je kat moeite en pijn krijgt bij het plassen.
Deze Testrips zijn heel gemakkelijk in gebruik en zijn een betrouwbare manier om de urine van je kat gewoon zelf thuis te controleren. De Petnostics Bladder Stone Teststrips controleren op de concentratie en de pH-waarde (zuurgraad) van de urine, twee factoren die een indicatie geven voor de aanwezigheid van blaasstenen.
Heb je geen kat maar een hond? Lees hier dan verder over blaasstenen bij honden.
Wat zijn blaasstenen?
Blaasstenen zijn samenklonteringen van chemische stoffen uit niet verwerkte voedingsstoffen. Die blijven in de blaas achter als er teveel van deze stoffen in het voer zitten en de urine erg geconcentreerd is. Bij katten is de kans daarop groot, omdat katten van nature niet veel drinken.
Blaasstenen kunnen voorkomen als één enkele steen of meerdere stenen. Ook de afmeting varieert, het kunnen kleine blaassteentjes zijn maar ook stenen met een omvang van enkele centimeters.
In tegenstelling tot honden vormen katten óf blaasgruis óf blaasstenen. Als een kat blaasstenen heeft, is er dus geen blaasgruis (kristallen) in de urine aanwezig. Dit geldt ook andersom: heeft de kat blaasgruis, dan worden er maar zelden ook nog eens blaasstenen gevonden.
Zowel blaasgruis als blaasstenen kunnen het functioneren van de urineweg belemmeren en daardoor pijn en ongemak bij het plassen veroorzaken. Deze symptomen en de methode om te diagnostiseren zijn hetzelfde voor de verschillende soorten blaasstenen of -gruis. De behandeling die volgt is wel afhankelijk van welke soort blaassteen wordt aangetroffen.
Bij katten zijn stenen van calcium-oxalaat de meest voorkomende blaasstenen. Ook wordt er regelmatig blaasgruis bij katten gevonden, dat wordt gevormd door een verbinding van magnesium, ammonium en fosfaat. Dit wordt struviet genoemd en wordt bij een kat meestal als blaasgruis gevonden en een enkele keer in de vorm van blaasstenen. Een bij katten zeldzame soort blaasteen is de cystine steen.
Symptomen van blaasstenen bij katten
Blaasstenen geven symptomen die horen bij een urineweg- of blaasinfectie:
- Vaak op en neer lopen naar de kattenbak om kleine beetjes te plassen
- Naast de bak of in huis plassen. Veel plassen kan ook voor komen als een kat diabetes heeft.
- Pijn bij het plassen, dit uit zich in miauwen of gejengel op de kattenbak
- Persen op de urine
- Bloed in de urine
In een later stadium kan de kat algemene ziekteverschijnselen vertonen, zoals lusteloosheid en niet willen eten. Niet iedere kat vertoont alle bovengenoemde symptomen tegelijk.
Blaassteen vast in de urinebuis
Katers lopen daarnaast risico op een extra complicatie. Blaasgruis of een klein blaassteentje kan vastlopen in de urinebuis en die verstoppen. Omdat katers een nauwere urinebuis hebben, komt dit vaker voor bij katers dan bij poezen.
Een kater met een verstopte urinebuis kan helemaal niet meer plassen, wat vreemd genoeg een “plaskater” wordt genoemd. Dit is een spoedgeval waarmee je zo snel mogelijk naar de dierenarts moet gaan!
Als de blaas vol is en de urine niet wordt meer afgevoerd, kunnen afvalstoffen niet meer worden afgescheiden. Ze komen terug in de bloedbaan, waardoor de kater zichzelf langzaam aan het vergiftigen is. Als er niet wordt ingegrepen wordt een plaskater ernstig ziek en kan binnen 24 uur overlijden.
Als je vermoedt dat de urinebuis van jouw kater verstopt is, moet je direct een dierenarts waarschuwen! Dit geldt ook ´s nachts of in het weekend. De dierenarts zal de verstopping opheffen door middel van een katheter of een operatie. Mogelijk zal de kater ook nog even bij de dierenarts of in de kliniek moeten blijven.
Diagnose van blaasgruis en blaasstenen bij katten
Als je kat bovengenoemde symptomen vertoont, kan dat wijzen op zowel blaasgruis als blaasstenen. Het is belangrijk om daarmee met je kat langs de dierenarts te gaan.
De dierenarts zal om te beginnen de blaas bevoelen. Hoewel blaasstenen meestal niet voelbaar zijn, is de irritatie van de blaas die daarmee samengaat dat wel. De blaas voelt dan wat dikker aan of is gevoelig.
Ook de urine zal worden onderzocht, waarbij gekeken wordt naar de concentratie van de urine en de aanwezigheid van bloedcellen. Blaasgruis kan worden aangetoond door microscopisch onderzoek van de urine. Ook de chemische samenstelling van het blaasgruis of de blaassteen kan hierdoor vastgesteld.
Wordt er bloed gevonden in de urine, maar geen blaasgruis, dan is dat een aanwijzing voor blaasstenen. Dat is ook het geval als een blaasontsteking zonder blaasgruis ondanks de behandeling steeds weer terugkeert. Dit kan worden bevestigd door middel van een röntgenfoto. Een echo is ook mogelijk. Hierop worden ook de kleinere steentjes zichtbaar. Een voorwaarde voor een echo is een gevulde blaas, wat lastig kan zijn bij een kat met blaasproblemen.
Ook andere soorten opnamen zijn mogelijk, bijvoorbeeld waarbij contrastvloeistof in de blaas worden gespoten. De dierenarts zal per situatie bekijken wat de aangewezen weg is om tot een goede diagnose te komen. Hoe exacter de diagnose, des te effectiever de behandeling zal zijn.
De oorzaken en behandeling van blaasstenen bij katten
Er zijn diverse oorzaken voor het ontstaan van zowel blaasgruis als blaasstenen. Bij katten speelt er vaak een individuele gevoeligheid mee. Het blijkt dat de ene kat blaasgruis vormt en een andere kat, met hetzelfde dieet, dat niet doet. Hoe dat komt is niet bekend.
Bij katten worden er hoofdzakelijk twee verschillende blaasstenen gevonden, die een geheel andere behandeling vergen. Vroeger kwamen bij katten vooral struviet stenen voor, maar tegenwoordig zijn calcium-oxalaat stenen in opmars.
Een heel enkele keer worden er cystine stenen gevonden, maar dat is bij katten zeldzaam.
1. Calcium-oxalaat blaasstenen
Deze blaasstenen worden gevormd door de chemische verbinding van calcium en oxalaat. De kristallen groeien uit tot blaasstenen in een zure omgeving, dus in urine met een lage pH-waarde.
Calcium-oxalaat stenen bestaan uit scherpe kristallen, waarvan de oppervlakte de blaaswand flink kan irriteren. Bij de diagnose is lastig dat calcium niet te zien is op een röntgenfoto, zodat calcium-oxalaat blaasstenen daarop niet te zien zijn.
Dit type blaasstenen is niet op te lossen met een dieet, zoals struviet. Speciaal dieetvoer tegen struviet werkt zelfs averechts, omdat dit de urine nog verder verzuurt. Dit betekent dat de stenen uit de blaas gehaald moeten worden. Dit kan, al naar gelang het geslacht van je kat en de grootte van de stenen op twee manieren:
2. Flushen
Als de blaasstenen niet te groot zijn, kunnen ze via de urinebuis uit de blaas worden gespoeld.
Omdat poezen een wijdere urinebuis hebben dan katers, is de kans dat dit lukt bij een poes groter. Een kat wordt voor het spoelen van de blaas onder narcose gebracht om de blaas en de urinebuis volledig te ontspannen. Met een katheter wordt er een zoutoplossing in de blaas gespoten, die er daarna met kracht wordt uitgedrukt. Als het goed is komen de blaassteentjes dan mee.
3. Operatief verwijderen
Als het spoelen van een blaas niet gelukt is, bijvoorbeeld omdat de stenen toch te groot blijken, volgt meestal direct een operatie omdat de kat toch al onder narcose is. In dat geval worden de stenen operatief uit de blaas verwijderd. Hierna wordt de blaas gedicht en de huid gehecht. Als de kat na het bijkomen uit de narcose uit zichzelf kan plassen, mag hij of zij de volgende dag naar huis. De nabehandeling bestaat meestal uit antibiotica, een pijnstiller en een ontstekingsremmer.
Ook op voorhand kan er tot een operatie worden besloten, als er aanwijzingen zijn dat de blaasstenen te groot zijn om door te spoelen.
Na het flushen of een operatie kunnen de blaasstenen worden onderzocht. Het vaststellen van de juiste chemische samenstelling kan helpen om de vorming en groei van nieuwe blaasstenen bij je kat te voorkomen. Dit gebeurt door middel van een passend dieetvoer.
4. Struviet gruis of stenen
Kattenvoer bevat vaak teveel mineralen als calcium, magnesium en fosfaat. Omdat katten weinig drinken worden deze mineralen niet goed opgelost en weggespoeld. Ook de zuurtegraad van de urine speelt een rol. De zuurgraad van de urine heeft deels met de voeding te maken, maar ook een bacteriële infectie kan ervoor zorgen dat de zuurgraad niet optimaal is om alle mineralen op te lossen.
Struviet blaasgruis vormt zich sneller bij een hoge pH-waarde, dat wil zeggen dat de urine niet zuur genoeg is.
In tegenstelling tot de calcium-oxalaat blaasstenen, is bij struviet blaasstenen een operatie meestal niet nodig. Struviet stenen kunnen in veel gevallen met speciaal verzurend dieetvoer opgelost worden. Meestal is de kat na 2 weken tot een maand weer klachtenvrij.
5. Cystine stenen
Cystine stenen worden soms bij honden gevonden en een hele enkele keer bij katten. De oorzaak van deze stenen is niet bekend, behalve dat de dieren een hoge concentratie cystine in hun urine hebben. Overmatige aanwezigheid van dit aminozuur in zure urine kan leiden tot de vorming van cystine blaasstenen.
Net als caljcium-oxylaat kunnen cystine stenen niet worden opgelost met een dieet. Ze moeten operatief worden verwijderd. Daarna kan speciaal dieetvoer de vorming van nieuwe blaasstenen wel helpen voorkomen.
6. Pijnstillers en antibiotica
Welke soort steen er ook in de blaas zit, vaak veroorzaken zij een (al dan niet) steriele blaasinfectie door de scherpe kantjes van de kristallen. Daarom wordt naast de behandeling vaak een pijnstiller voorgeschreven totdat de blaasstenen verdwenen zijn.
Als er sprake is van een bacteriële infectie, is behandeling met antibiotica nodig. Dit gebeurt doorgaans nadat er een kweek van de urine is gemaakt. Hiermee kan exacter worden bepaald welk antibioticum het beste werkt. In het geval dat de bacteriën zijn doorgedrongen tot de nieren zal een langdurige antibioticakuur noodzakelijk zijn.
7. Nabehandeling van blaasstenen bij katten
Als de blaasstenen zijn opgelost of verwijderd, ben je er nog niet. Een kat die blaasstenen heeft gehad loopt namelijk een grote kans om nieuwe stenen te vormen. Uiteraard wil je dit zoveel mogelijk voorkomen.
8. Speciaal dieetvoer
- Terugkeer van blaasgruis en -stenen van het type struviet kan nagenoeg volledig voorkomen worden, maar daarvoor moet je kat wel op een strikt dieet.
- Hoewel calcium-oxalaat blaasstenen niet kunnen worden opgelost met dieetvoer, kan een speciaal dieet de vorming van nieuwe blaasstenen wel helpen voorkomen. Bedenk wel dat deze blaasstenen ook met een speciaal dieet toch opnieuw kunnen ontstaan.
Je dierenarts kan je adviseren wat het beste dieetvoer is voor jouw kat. Omdat bij katten een blaasprobleem soms samenhangt met stress, is er ook dieetvoer dat niet alleen blaasgruis-oplossend is, maar ook stress verlagend. Voor een kat met blaasstenen en overgewicht, wat eveneens nogal eens samengaat, bestaat er speciaal voer dat naast blaasgruis-oplossend ook caloriearm is.
9. Je kat meer water laten drinken
Behalve een eventueel teveel aan mineralen in de voeding en een niet optimale zuurgraad van de urine, is bij katten de urine vaak ook veel te geconcentreerd. Omdat katten afstammen van woestijnbewoners, ligt het niet in hun aard om veel te drinken. Maar geconcentreerde urine draagt bij aan de vorming van blaasstenen, dus je kat meer laten drinken helpt mee om de vorming van nieuwe blaasstenen tegen te gaan.
Je kat meer vocht binnen laten krijgen kan op de volgende manieren:
- Veel katten hebben een voorkeur voor stromend water. Daar kun je gebruik van maken door je kat regelmatig uit de kraan of een gieter te laten drinken.
- Drinkbakjes op meerdere plekken in huis willen nog wel eens helpen. Het water moet wel altijd vers zijn.
- Een speciale drinkfontein voor katten aanschaffen.
- Als je toch over moet stappen op dieetvoer, kies dan gelijk voor natvoer in plaats van droogvoer Desnoods kun je er nog wat extra water aan toevoegen. Droge brokken nat maken direct voor het voorschotelen is ook een mogelijkheid.
- Sommige katten vinden gekookt water lekkerder.
10. Je kat op gewicht houden
Katten met overgewicht lijken een grotere kans te hebben op de vorming van blaasgruis en blaasstenen. In de regel komt dit voor bij katten, die nooit buiten komen en daardoor te weinig beweging krijgen in verhouding tot de hoeveelheid en kwaliteit van het voer.
Overgewicht bij je kat bestrijden helpt niet alleen om blaasstenen te voorkomen, maar daarnaast allerlei andere vervelende aandoeningen zoals diabetes. Als je kat te zwaar is, vraag dan aan je dierenarts advies over hoe je het overgewicht verantwoord kunt bestrijden.
De urine van je kat regelmatig (laten) controleren
Ondanks alle goede zorgen, het juiste voer en voldoende water, is met name de vorming van calcium-oxalaat blaasstenen niet altijd te voorkomen. Daarom is het goed om de urine van je kat regelmatig te laten controleren op de pH-waarde (zuurgraad) en de concentratie.
Als blijkt dat de waarden ondanks passende maatregelen toch niet optimaal zijn, kan er tijdig worden gekeken naar een ander soort dieetvoer. Soms wordt bij katten ook aangeraden om zo nu en dan een röntgenfoto van de blaas te laten maken.
Als er bij deze controles blijkt dat er zich kleine steentjes gevormd hebben, kunnen deze vaak nog uit de blaas gespoeld worden. Dat voorkomt weer een nieuwe blaasoperatie. Aangezien geen kat hetzelfde is, zal de dierenarts per geval bekijken wat de beste handelswijze is.
Petnostics Bladder Stone Teststrips
Bij het voorkomen van de vorming van nieuw blaasgruis of blaasstenen is er een heel handig hulpmiddel. Petnostics Bladder Stone Teststrips maken het mogelijk om de urine van je kat zelf thuis te testen op aanwijzingen voor blaasgruis of blaasstenen. Ze analyseren de urine van je kat op de pH-waarde (zuurgraad) en specifieke afwijkingen die wijzen op de aanwezigheid van gruis of stenen in de blaas.
Petnostics Bladder Stone Teststrips zijn heel gemakkelijk om te gebruiken, maar je moet wel eerst de urine opvangen. Dit kan door de normale kattenbak-vulling te vervangen door speciale Petnostics Hydrophobic Cat Litter kattenbak-korrels. Deze absorberen de urine niet zodat je het kunt opnemen met een bijgeleverd pipetje. Doop de teststrip in de urine en zet de strip op de scankaart. Met de gratis Petnostics app wordt het resultaat van de urinetest direct geanalyseerd.
Omdat veel katten niet weg zijn van een bezoek aan de dierenarts, biedt het regelmatig thuis testen de mogelijkheid om de urine frequenter te testen. Dit maakt het veel gemakkelijker om te voorkomen dat eventuele nieuwe blaasstenen pas worden opgemerkt als ze zo groot zijn dat een operatie noodzakelijk is.
Petnostics UTI Teststrips zijn echter nooit een vervanging voor een bezoek aan de dierenarts. Als je kat de symptomen van blaasstenen vertoont, ga je altijd direct naar de dierenarts. Dat doe je natuurlijk ook als je met behulp van de Petnostics Bladder Stone Teststrips aanwijzingen in de urine van je kat vindt die op blaasgruis of blaasstenen wijzen.
Klanten uit de Verenigde Staten geven aan dat dierenartsen ze aanraden om de pH-waarde van de urine van hun kat zelf te gaan controleren als dat, ondanks alle maatregelen, een terugkerend probleem is.
Het zelf testen van de urine op een betrouwbare manier wordt met de Bladder Stone Teststrips ervaren als een fluitje van een cent. Bovendien geeft de hogere frequentie van het testen, bijvoorbeeld iedere twee weken, de baasjes meer gemoedsrust tussen de bezoeken aan de dierenarts in.
Kun je blaasstenen bij katten voorkomen?
Ja, dat kan! De maatregelen die worden getroffen om te voorkomen dat een kat na het verwijderen van de blaasstenen weer opnieuw blaasstenen ontwikkelt, kun je ook preventief gebruiken.
Als je kat nog jong is en geen blaasstenen heeft of heeft gehad, kun je preventieve maatregelen nemen. Het is geen garantie, maar je kunt het risico dat je kat blaasstenen krijgt wel kleiner maken.
Net als bij de nabehandeling na het verwijderen van blaasstenen, kun je je kat:
- Op voorhand voer geven zonder overbodige mineralen
- Natvoer geven in plaats van droge brokken zodat er meer vocht binnenkomt
- Stimuleren om meer water te drinken
- Niet te dik laten worden
Daarnaast kun je de urine van je kat zelf controleren met de Petnostics Bladder Stone Teststrips.
